Trợ lực lái ô tô là hệ thống hỗ trợ giúp người lái điều khiển xe một cách dễ dàng và êm ái. Đặc biệt, với sự phát triển của công nghệ, hệ thống trợ lực lái ngày càng được cải tiến với nhiều tính năng hiện đại nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người lái. Trong bài viết dưới đây, sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về trợ lực lái ô tô là gì, cấu tạo, nguyên lý làm việc cũng như cách duy trì khả năng điều khiển lái của ô tô.
Trợ lực lái ô tô là gì?
Trợ lực lái hay còn gọi là trợ lực lái điện là hệ thống giúp người lái quay vô lăng êm ái hơn. Nó hoạt động bằng cách cung cấp thêm lực cho hệ thống lái và giúp giảm bớt nỗ lực mà người lái xe phải sử dụng để điều khiển xe.
Những tác dụng đáng kinh ngạc của hệ thống lái trợ lực trên ô tô bao gồm:
- Giảm mệt mỏi cho người lái: đặc biệt quan trọng khi lái xe trong đô thị đông đúc, đỗ xe hoặc rẽ.
- Cải thiện khả năng điều khiển xe: giúp người lái phản ứng nhanh hơn trong các tình huống khẩn cấp, đảm bảo an toàn.
- Cải thiện cảm giác lái: mang lại cảm giác lái nhẹ nhàng, thoải mái và đáng tin cậy hơn.
Phân loại hệ thống trợ lực lái ô tô
Trợ lực lái được phân loại dựa trên vật liệu dùng để tạo ra lực, bao gồm: trợ lực lái điện, trợ lực lái dầu và trợ lực lái điện ghép dầu. Trong đó điện, dầu là nguồn nguyên liệu chính hỗ trợ cho việc lái. Ngoài ra, với sự phát triển của công nghệ, dầu và điện đã được kết hợp để phát huy tối đa ưu điểm của 2 loại vật liệu này và hạn chế nhược điểm. Bạn sẽ tìm hiểu rõ hơn về từng loại hình hỗ trợ ở nội dung bên dưới bài viết.
Trợ lực tay lái thủy lực/ dầu
Dầu được sử dụng để tạo ra hệ thống điều khiển điện do đặc tính bôi trơn, chịu áp suất cao và giá thành thấp. Vì vậy, hệ thống này được sử dụng rất rộng rãi hiện nay.
Trợ lực lái thủy lực – viết tắt HPS – là loại trợ lực lái sử dụng áp suất dầu để hỗ trợ lái. Hệ thống lái được hỗ trợ bởi một hệ thống bao gồm bơm trợ lực lái, chảo dầu, pít-tông gắn trên giá và van phân phối. Cấu tạo của hệ thống này bao gồm các bộ phận chính như bơm trợ lực, van một chiều, xi lanh trợ lực, ống dầu và thùng dầu.
Hệ thống lái trợ lực dầu sử dụng dầu thủy lực để tạo ra hệ thống lái trợ lực điện. Khi bạn quay vô lăng, bơm trợ lực lái sẽ bơm dầu vào xi lanh trợ lực lái, tạo ra áp suất đẩy piston và giúp quay bánh xe.
Ưu điẻm
- Cảm giác lái chân thực, phản hồi tốt từ mặt đường, giúp người lái cảm nhận tốt hơn về tình trạng mặt đường và điều khiển xe chính xác hơn.
- Chi phí bảo trì thấp: Các bộ phận của hệ thống điện thủy lực thường có giá thành rẻ và dễ thay thế.
Nhược điểm
- Tiêu hao một phần công suất của động cơ: Bơm trợ lực lái chạy liên tục, tiêu tốn một phần công suất của động cơ, làm giảm hiệu suất sử dụng nhiên liệu.
- Không hiệu quả lắm: Trợ lực lái không được điều chỉnh linh hoạt theo tốc độ của xe, có thể khiến vô lăng trở nên quá nhẹ ở tốc độ cao.
- Hệ thống phức tạp: So với hệ thống lái trợ lực điện, hệ thống lái trợ lực thủy lực có nhiều bộ phận dễ gặp sự cố như rò rỉ dầu.
Trợ lực lái ô tô bằng điện
Thay vì dùng dầu ngày càng phổ biến trên thị trường ô tô hiện nay, người ta sử dụng trợ lực điện để hỗ trợ lái. Nếu bạn muốn biết rõ hơn về hệ thống trợ lực lái này hãy theo dõi nội dung dưới đây.
Trợ lực lái điện – EPS/EPAS hay Motor Driven Power Assist – MDPS là loại trợ lực lái sử dụng động cơ điện để hỗ trợ đánh lái. Cấu tạo của hệ thống này bao gồm các bộ phận chính như mô tơ điện, ECU, cảm biến góc lái, cảm biến mô-men xoắn.
Nguyên lý làm việc của trợ lực lái điện là sử dụng động cơ điện để tạo ra lực trợ lực. Động cơ điện được điều khiển bởi bộ điều khiển điện tử (ECU), nhận tín hiệu từ các cảm biến về góc lái, tốc độ xe…
Ưu điểm
- Tiết kiệm nhiên liệu hơn thủy lực: Động cơ điện chỉ hoạt động khi cần thiết và giúp tiết kiệm nhiên liệu.
- Vận hành êm ái: Không gây tiếng ồn như trợ lực thủy lực.
- Có thể điều chỉnh mức trợ lực theo tốc độ xe: Tự động điều chỉnh mức trợ lực theo tốc độ xe, giúp lái xe êm ái ở tốc độ thấp và ổn định ở tốc độ cao.
Nhược điểm
- Cảm giác lái không thực tế như trợ lực thủy lực: do không tiếp xúc trực tiếp với mặt đường.
- Chi phí bảo trì cao: Các linh kiện điện tử của hệ thống lái trợ lực điện thường đắt tiền.
Hệ thống trợ lực lái điện kết hợp dầu
Trợ lực lái thủy lực hay dầu kết hợp trợ lực điện hay còn gọi là hệ thống lái trợ lực điện hybrid. Một hệ thống với công nghệ hiện đại giúp loại bỏ mọi nhược điểm của 2 hệ thống trên.
EHPS – Trợ lực lái điện-thủy lực hay còn gọi là Trợ lực lái điện hybrid có cấu tạo tương tự như trợ lực điện thủy lực-dầu. Nhưng thay vì công suất động cơ, áp suất dầu được điều khiển bằng mô tơ điện kết nối với ECU điều khiển, giúp tiết kiệm nhiên liệu.
Nguyên lý hoạt động
Về cơ bản, nguyên lý làm việc của trợ lực lái điện hybrid cũng tương tự như trợ lực lái thủy lực và kết hợp với mô tơ điện để cung cấp lực cho vô lăng. Trong trường hợp này, mô tơ điện được điều khiển bởi bộ điều khiển điện tử ECU, tạo ra chân đế và lực đẩy bánh răng có thể điều chỉnh linh hoạt, mang lại cảm giác nhẹ nhàng cho vô lăng tùy theo trọng lượng và tốc độ của xe.
Đánh giá
Tất nhiên, sự kết hợp giữa điện và điện sẽ giúp phát huy hết ưu điểm của hệ thống này và loại bỏ mọi nhược điểm của dầu và điện. Trong đó, hệ truyền động hybrid sẽ có những điểm nổi bật sau:
- Nó cho phép bạn linh hoạt điều chỉnh lực quay của vô lăng tùy theo điều kiện vận hành của xe. Các thông số về góc lái, độ nhạy và tốc độ phản hồi của vô lăng hoàn toàn được điều chỉnh theo thói quen của người lái.
- Mang lại cảm giác lái chân thực, đặc biệt trong các điều kiện địa hình hiểm trở hoặc nhiều đá.
- Tiết kiệm nhiên liệu tối đa lên tới 20% so với hỗ trợ dầu.
Rõ ràng, nhược điểm duy nhất của hệ thống này là giá bán cao trên thị trường nên không phù hợp với những dòng xe phổ thông. Ngày nay, chỉ có một số xe du lịch có hệ thống quản lý năng lượng này.
Các lỗi thường gặp đối với hệ thống trợ lực lái ô tô
Có thể nói ngày nay hệ thống điều khiển điện là không thể thiếu đối với bất kỳ chiếc ô tô nào. Tất nhiên, trong quá trình vận hành hệ thống này vẫn sẽ có những lỗi, nếu xe của bạn vô tình gặp phải lỗi thì bạn có thể tự tìm cách khắc phục.
Dầu số tay bị thiếu
Thiếu dầu trợ lực lái là vấn đề thường gặp ở những xe ít được kiểm tra và bảo dưỡng. Để trợ lực lái hoạt động thì phải đổ dầu vào piston. Nếu xe không có dầu thủy lực vào vô lăng thì vô lăng sẽ không có cảm giác êm ái, vô lăng sẽ bị nặng và nếu dầu quá khô sẽ xuất hiện những tiếng động lạ. Để khắc phục điều này bạn cần phải thay dầu trợ lực lái để hệ thống hoạt động êm ái và tất nhiên là bạn cần phải đưa xe đến gara để thực hiện việc này.
Dây curoa của bơm trợ lực hỏng
Đây cũng là lỗi rất hay gặp ở hệ thống điều khiển điện của xe. Đai bơm trợ lực lái được thiết kế để kết nối bơm trợ lực lái, có nhiệm vụ truyền lực từ động cơ tới bơm trợ lực lái. Nếu dây đai bị mòn hoặc hư hỏng sẽ ảnh hưởng đến hoạt động của hệ thống điều khiển.
Để phát hiện dây đai có bị lỗi hay không, bạn cần kiểm tra bơm trợ lực lái, nếu dây đai có nhiều vết nứt nghĩa là dây đai đã bị mòn và cần phải thay thế. Hoặc do bơm tuần hoàn yếu nên nhìn thấy sức nặng của vô lăng cũng là dấu hiệu cần phải thay thế.
Bơm trợ lực hoặc mô tơ điện hỏng
Bơm trợ lực lái cung cấp áp suất dầu cần thiết cho hệ thống để hệ thống hoạt động. Vì vậy, bơm trợ lực lái có vai trò rất quan trọng trong toàn bộ quá trình làm việc. Nếu bơm trợ lực điện trong trợ lực lái dầu hoặc động cơ điện trong trợ lực lái điện bị hỏng thì sẽ không cung cấp được áp suất dầu cần thiết và không thể đánh lái do vô lăng quá nặng.
Van phân phối dầu bị hỏng
Hỏng van phân phối dầu cũng là lỗi rất hay gặp ở trợ lực lái, đặc biệt là trợ lực lái dầu. Nếu không nghe thấy tiếng động nhỏ khi bánh xe quay hoàn toàn sang một bên, điều này cho thấy van phân phối dầu có vấn đề.
Trợ lực lái là một hệ thống quan trọng trong hệ thống lái của ô tô, nếu phát hiện dấu hiệu bất thường hãy kiểm tra để điều khiển. Mọi vấn đề với hệ thống lái cần được giải quyết sớm để đảm bảo khả năng điều khiển lái và lái xe an toàn.
Trợ lực lái trợ lực điện là một bộ phận quan trọng trên ô tô, giúp việc lái xe trở nên dễ dàng và thoải mái hơn. Hiểu rõ trợ lực lái ô tô là gì, các loại trợ lực lái, nguyên lý hoạt động, ưu nhược điểm và phương pháp bảo dưỡng sẽ giúp bạn lựa chọn và sử dụng xe hiệu quả và an toàn hơn.
